Bolaning ishtahasi yaxshi yoki yo‘q: ona qachon shifokorga murojaat qilishi kerak?

Ko‘pgina ota-onalar farzandining ishtahasi yaxshiligini hamma narsani iste’mol qilishida deb biladi, ammo bundan boshqa barcha holatni ishtahasizlikka yo‘yadi. Bu fikr noto‘g‘ri, albatta. “Noviy ochag” nashri oziqlantirish bo‘yicha mutaxassis Aleksandra Sitnova oziq-ovqat bilan sog‘lom munosabatda bo‘lish haqiqatan ham nima ekani haqidagi mulohazalarini taqdim etdi.

Foto: “Noviy ochag”

Farzandingizning ishtahasi yaxshi, agar u:

• ovqatlanish vaqtida o‘zini yaxshi his qiladi va oilaviy ovqatlanishga osongina qo‘shiladi;
• zavq bilan ovqatlanadi, yoshini hisobga olgan holda dasturxon atrofida o‘zini juda yaxshi tutadi;
• unga taklif qilinayotgan taomlardan tanlaydi va unga yangi narsa taklif qilinsa qarshi bo‘lmaydi, o‘zi istamagan taomga e’tibor bermaydi, yangi taomni sinab ko‘rishni o‘rganadi;
• u qancha ovqatlanishini o‘zi belgilaydi, faqat u qancha yeyishini biladi; oziq-ovqat miqdorini tanlashda siz bolaga ishonasiz.

Hamma bolalar qancha ovqatlanishni biladi: ba’zan ko‘p, ba’zida oz ovqatlanadi. Hatto ovqatlanishni yaxshi ko‘radigan bolalar ham ma’lum miqdoriga to‘yadi. Uni kamroq yoki ko‘proq ovqatlantirishga urinish siz oldini olmoqchi bo‘lgan muammoni — ishtaha bo‘g‘ilishini keltirib chiqaradi.

Yetarlicha ovqat yemaydigan yoki oziq-ovqat bo‘lmasligidan qo‘rqqan bolalar doimo bu haqda o‘ylaydi va ko‘p ovqatlanadi. Ular to‘qlik signallarini tinglamaydi. Ovqatlanishi majburiy bo‘lgan kichik bolalar, imkon berilsa, kamroq ovqatlanadi. Ular ochlik signallariga quloq solmaydi. Ikkala holat ham to‘qlik signaliga javob bermaydigan ishtahasizlikni keltirib chiqaradi.

Ishtahaning yaxshiligi aslida nima?

Yaxshi ishtaha — bu ovqatlanish qobiliyati. Bu degani, bola dasturxonga och keladi va to‘yguncha ovqatlanadi. Bu unga yoqadigan taomni tanlash va haqiqatan ham to‘qlikni his qilish imkoniyatidir, shunchaki ovqatlanishni to‘xtatish vaqti kelgani uchun ovqatlanishni to‘xtatib qo‘yish yoki hammasini yeyishi kerak bo‘lganligi sababli ovqatlanishni davom ettirish emas.

Yaxshi ishtaha — bu yetarli energiya olish uchun tarelkada nima bo‘lishi haqida o‘ylash qobiliyati, shuningdek, ovqatlanishdan zavqlanishdir.

Yaxshi ishtaha — bu bola oldingidan ko‘ra biroz ko‘proq taom iste’mol qilishi mumkin, chunki u bu taomni juda yaxshi ko‘radi.

Yaxshi ishtaha moslashuvchan. Bu ochlik darajasi, rejim, hozirgi vaqtda oziq-ovqat mavjudligi va o‘zini qanday his qilayotganiga bog‘liq. Yaxshi ishtaha bo‘shatilgan tarelka emas, bu allaqachon yetarli bo‘lganida va yana ikkita bo‘lak yeyish mumkinligini his qilish qobiliyatidir.

Ota-onalar farzandlari bilan duch keladigan ovqatlanish muammolarining aksariyatini uyda ta’lim olish va oilaviy odatlarni o‘zgartirish orqali hal qilish mumkin. Ammo shifokor bilan maslahatlashish kerak bo‘lgan holatlar mavjud.

Qachon shifokorga murojaat qilish kerak?

Vazn kamayishi

To‘satdan yoki uzoq muddatli vazn yo‘qotish 10 foizgacha yoki undan ko‘p bo‘lishi mumkin. Ba’zida vazn yo‘qotishning sababi kasallik bo‘lib, bolaning sog‘lig‘i va ishtahasi tiklanishi bilanoq vazn ham o‘z holiga qaytadi. Ammo bu holatda ham shifokorning maslahati ortiqcha bo‘lmaydi.

Vaznning tez ortishi

Bolaning tana massasi indeksi ortiqcha vazn yoki semirishni ko‘rsatadi.

Makro va mikroelementlarning tanqisligi 

Masalan, og‘ir anemiya, kaliy, B vitamini, oqsil yetishmovchiligi. Bunday kamchiliklar nafaqat tahlillar bilan aniqlanishi, balki klinik ko‘rinishga ega bo‘lishi muhimdir.

Har qanday oziq-ovqatdan bosh tortadi yoki ma’lum bir rang, tuzilish yoki brendning 1-2 ta taomini iste’mol qiladi

Har doim uning sevimli taomi bo‘lishi kerak, chunki bola boshqa hech narsa yemaydi. Bola haqiqatan ham bir necha turdagi non iste’mol qilsa, sut, kefir, turli markadagi biolakt ichsa va ba’zida olma yoki banan iste’mol qilsa, vaziyatlarni farqlash lozim. Birinchi holda, unga shifokor kerak, ikkinchidan, mashg‘ulot.

Sog‘lig‘idan shikoyat qiladi yoki o‘zini yomon his qiladi

Agar bola qorin bo‘shlig‘idagi og‘riqlardan shikoyat qilsa, uyqusirab, sovuqqa dosh berolmasa yoki doimo shamollasa, u shifokor yordamiga muhtoj. Bunday holda uning ishtahasizligi tashqi ko‘rinishlar aniq ifoda etadi.

Ovqatga nisbatan befarq munosabat

Oziq-ovqat, ovqatlanish haqida qayg‘urmaydi, birovning ovqatiga qiziqish bildirmaydi. Bunday holatlar kamdan-kam uchraydi, bu o‘z-o‘zidan o‘tib ketsa ham bolaning o‘sishi, rivojlanishi va faol bo‘lishiga to‘sqinlik qiladi.

Manba